De toekomst van het woonbeleid onder een demissionair kabinet
13 juli 2023
Vrijdag 7 juli rond 20.00 uur kwam het nieuws naar buiten: het kabinet-Rutte IV is gevallen. Daarmee is na anderhalf jaar een einde gekomen aan het vierde kabinet onder leiding van Mark Rutte. De val van het kabinet heeft invloed op alle ministeries. Wat betekent dit voor het voorgestelde woonbeleid?
Demissionair kabinet
Zodra een kabinet valt is dat kabinet demissionair. De demissionaire status van een kabinet betekent dat er alleen nog 'lopende zaken' worden afgehandeld, en dat omstreden (ook wel controversiële) kwesties niet aan de orde komen. Het is aan beide Kamers om te bepalen welke wetsvoorstellen te politiek gevoelig zijn om nu af te handelen, en welke dus worden overgelaten aan het volgende kabinet.
Een wetsvoorstel kan over het algemeen als controversieel worden aangemerkt wanneer er 1) binnen het voormalig kabinet tegenstanders zijn, 2) er een der beide Kamers verdeeldheid is of 3) er grote maatschappelijke verdeeldheid is over het onderwerp. Totdat een onderwerp controversieel wordt verklaard, werken ministeries door aan onderwerpen alsof er niks gebeurd is."
Lopende wetsvoorstellen voor de woningmarkt
Voor wat betreft de woningmarkt zijn de onderstaande maatregelen en wetsvoorstellen in behandeling of stonden op de planning om ingediend te worden. Voor elk van deze wetsvoorstellen of besluiten afzonderlijk beoordeeld of deze controversieel is. Wij zullen de twee meest significante besluiten (Wet Betaalbare Huur en subsidiering via Woningbouwimpuls en Startbouwimpuls) verder toelichten.
.jpg)
Wet Betaalbare Huur
De Wet Betaalbare Huur wordt momenteel behandeld door de Raad van State. Die werkt gewoon door en brengt zijn advies later uit. Indien de Raad van State geen bezwaren maakt (een positief advies afgeeft) kan de behandeling van het wetsvoorstel in principe worden voortgezet. Is het oordeel negatief, dan kan dat niet. Indien het wetsvoorstel niet controversieel wordt verklaard, en het oordeel van de Raad van State is positief, alleen dan kan deze de behandeling in de Tweede Kamer worden voortgezet. In alle andere gevallen stopt de behandeling gedurende de demissionaire staat van het Kabinet. Er zijn verschillende redenen te noemen waarom het wetsvoorstel Betaalbare Huur wel of niet controversieel kan worden bestempeld.
Redenen om het voorstel controversieel te verklaren, zijn:
- De VVD is tegen huurregulering en kan dus pleiten voor controversieel;
- Het voorgestelde woonbeleid is een ingrijpende verandering ten opzichte van de huidige/verleden situatie, wat pleit voor een democratisch besluit door het opvolgende kabinet.
Redenen om het voorstel niet controversieel te verklaren, zijn:
- De Tweede Kamer ervaart veel noodzaak om in te grijpen op de woningmarkt. Er is daarom veel bereidheid voor huurregulering;
- De nodige procedurele stappen zijn al doorlopen (marktconsultaties, meerdere wetsvoorstellen). De wooncrisis speelt nu en nieuwe besluitvoering duurt te lang (wellicht 1,5-2 jaar);
- Er is grote behoefte aan duidelijkheid voor de markt. In het bijzonder de nieuwbouwmarkt staat onder druk en er is zekerheid nodig om een bouwimpasse te voorkomen.
Het is op dit moment niet mogelijk om betrouwbare uitspraken te doen over de vraag of de wet Betaalbare Huur controversieel zal worden verklaard.
Subsidiering – Woningbouwimpuls en Startbouwimpuls
Voor het Woningbouwimpulsprogramma (WBI) geldt dat de besluitvorming over de impuls al heeft plaatsgevonden en de budgetten al zijn goedgekeurd. Dit betekent dat de uitvoering van het Woningbouwimpulsprogramma gewoon door zal gaan tijdens de demissionaire status van de regering. Als de demissionaire staat lang duurt, kan het Rijk wel achterblijven in de beloftes, zoals ruimtelijke wetgeving die nodig is. Dit kan in een uiterste geval leiden tot vertraging in de subsidie uitkering.
De Startbouwimpuls (SBI) is onderdeel van het WBI. De uitwerking en implementatie ervan gaan dus zeer waarschijnlijk gewoon door.
Hoe nu verder?
De lijst van controversieel verklaringen wordt eind augustus ambtelijk voorbereid, zodat de betrokken commissies deze in de eerste week na het zomerreces kunnen bespreken. De Kamer stelt vervolgens in een plenaire vergadering de lijst vast. De stemmingen hierover vinden plaats in de week van 12 september tijdens de plenaire vergadering. Vanaf die week zal bekend worden welke wetsvoorstellen in de komende maanden door de Tweede en Eerste Kamer kunnen worden behandeld, en welke worden overgelaten aan de nieuw te vormen regering na de verkiezingen in november.